Vanuit mijn expertise als apothekersassistente kwam ik bij het onderwerp maagzuurremmers. Deze worden zoveel gebruikt en als normaal beschouwd maar vooral langdurig gebruikt heeft zeker gevolgen voor je lijf en daarbij is het vaak een pleister op de wonde.
Kijk als je zwanger bent dan kun je last hebben van maagzuur omdat het groeiende kind in je buik op een gegeven moment je maaginhoud omhoogduwt. Je maakt dan niet ineens te veel maagzuur aan maar door de druk komt het zuur op een plek waar het klachten geeft. Op zo’n moment is erg duidelijk wat de oorzaak is en weet je ook dat het na de bevalling over gaat. Dan kan het aanpassen van je voeding en/of het tijdelijk gebruik van bijv. antacida een prima oplossing zijn.
Buiten een zwangerschap hebben echter veel mensen wel eens last van oprispingen of maagzuur dat omhoog komt. Om die klachten te verhelpen zijn er verschillende soorten medicijnen te koop. We kennen 3 groepen:
- Antacida, zij neutraliseren het maagzuur doordat de calcium of magnesiumverbinding in de tablet of drank een reactie aangaat met het zuur. Daardoor stijgt de ph en wordt het minder zuur. Enkele voorbeelden daarvan zijn Rennie, Antagel, Gaviscon.
- H2-antagonisten, zij blokkeren de histamine receptoren van de cellen in de maag waardoor er minder maagzuur aangemaakt kan worden. Enkele voorbeelden hiervan zijn Zantac/ranitidine, Tagamet/cimetidine of famotidine.
- Protonpomremmers, afgekort PPI, zij remmen de werking van de protonpomp die er normaal voor zorgt door uitwisseling van ionen dat het aan de andere kant van de pomp zuurder wordt. Enkele voorbeelden hiervan zijn Losec/omeprazol, Nexium/esomeprazol, Pariet/rabeprazol
Deze laatste groep werd vroeger vooral gebruikt bij de behandeling van een maagzweer maar behoort inmiddels tot de top 5 meest voorgeschreven medicatie. (1)
Hoewel ze veel worden voorgeschreven en gebruikt, wordt chronisch PPI gebruik in verband gebracht met een verminderde opname en daardoor tekort aan vitamine B12 en magnesium(osteoporose). Ook hebben chronisch gebruikers een meer dan 25% hogere kans op chronische nierziekten. (2) Daarnaast meldt Prof. Dr Rinse Weersma, mdl-arts, een drastische verandering van de darmflora waardoor er een grotere kans is op darminfecties. Dit heeft er vooral mee te maken dat bacteriën en schimmels door een te hoge zuurgraad in de maag slechter worden afgebroken. (3)
Even een stukje fysiologie:
Wat gebeurt er als voedsel onze maag bereikt?
Allereerst rekt de maagwand een beetje uit.
Dit oprekken wordt opgemerkt door de zenuwvezels die G-cellen een signaal afgeven om gastrine af te scheiden aan de bloedsomloop.
Gastrine is een belangrijk regulerend hormoon dat hij vrijkomen van HCL=zoutzuur en intrinsieke factor uit de pariëtale cellen en pepsinogeen uit de hoofdcellen regelt.
Gastrine stimuleert ook de contractie van de maagcellen waardoor de voedselbrij goed wordt vermengd met het maagzuur en het stimuleert de groei van maagslijmvlies.
Verder zorgt het maag zuur voor een verlaging van de pH in de maag waardoor er bacteriën gedood worden en vlees en groentecellen worden afgebroken.
Amylase uit ons speeksel begint met de vertering van koolhydraten en gaat daarmee door in de maag totdat de ph in de maag lager wordt dan 4,5. Dat is meestal binnen 1 tot 2 uur na de maaltijd.
In het algemeen is de snelheid waarmee de voedselbrij zich naar de dunne darm verplaatst het hoogst wanneer de maag sterk is uitgerekt en de maaltijd relatief weinig eiwitten bevat. Een grote maaltijd met kleine hoeveelheid eiwit maar grote hoeveelheden koolhydraten (zoals rijst, pasta, aardappelen), zal de maag zeer snel verlaten.
Wanneer de maaginhoud vloeibaarder wordt en de pH in de buurt van de 2 komt, neemt de activiteit van pepsine toe en begint de eiwitafbraak. De eiwitvertering wordt in de maag niet voltooid, maar meestal breekt pepsine complexe eiwitten af tot kleinere ketens voordat de voedselbrij de maag verlaat.
Hoewel voedsel in de maag wordt verteerd, vind daar geen opname van voedingsstoffen plaats. 90 procent van de opname van voedingsstoffen vindt in de dunne darm plaats. (4)
Gebrek aan maagzuur is soms de oorzaak van maagklachten
Het is echter niet zo dat iedereen met maagklachten te veel maagzuur produceert. Soms is een tekort aan maagzuur juist de oorzaak van de maagklachten.
Een tekort aan maagzuur geeft snel een vol gevoel en het voedsel wordt dan niet goed verteerd. Er ontstaan dan gistingsprocessen en bederf van eiwitten. Uiteindelijk leidt dit tot de vorming van melkzuur en zwavelverbindingen, dit geeft het brandende gevoel in de maag en in de slokdarm.
De ontlasting bevat dan vaak onverteerde voedselresten. Dergelijke verschijnselen zijn ook vaak te zien bij mensen die maagzuurremmers gebruiken.
Teveel of een tekort aan maagzuur?
Bij teveel maagzuur zie je o.a. de volgende symptomen:
- Branderig gevoel
- Zure smaak in de mond
- Moeite met slikken
- Pijn in de slokdarm
- Pijn op de borst of moeite met ademen
- Opboeren/oprispingen
- Overgeven
- Veel transpiratie
- Onrustig gevoel
- Diarree
Bij een tekort aan maagzuur zijn de belangrijkste symptomen:
- Gasvorming en opgeblazen gevoel na eten (vooral na zwaar verteerbaar voedsel)
- Overgevoeligheid voor bepaalde voeding
- Verminderde eetlust
- Trage vertering, gaat moeizaam
- Constipatie
- Slechte darmflora, darmparasieten
- Slechte adem of lichaamsgeur
- Vermoeidheid
- Moeilijk wakker kunnen worden
- Weinig transpiratie
Gevolgen/klachten bij maagzuurtekort zijn o.a.:
- Verminderde opname van belangrijke vitaminen (vooral vitamine B12) en mineralen (magnesium en calcium)
- Aantasting darmwand (bijv. zweren, colitis, lekkende darm, allergieën)
- Geen goede (eiwit)vertering
- Schildklierproblemen
- Minder energie.
- De galblaas wordt niet genoeg gestimuleerd waardoor er galstenen kunnen ontstaan.
- Een toename van bacteriën in de dunne darm, hierdoor worden galstoffen afgebroken, waardoor vetten niet goed verteerd kunnen worden.
- Bij een verminderde vetopname is er vaak ook een afname van de in vet oplosbare vitaminen (A, D, E en K) en de weerstand neemt hierdoor af.
- Het aantal Candida-cellen in de darm neemt toe.
- Allergenen uit voeding worden minder goed afgebroken, waardoor er zich meer allergische reacties voordoen. (5)
Maagklachten:
Vaak zijn de klachten het gevolg van het omhoog stromen maagzuur in de slokdarm. Deze klachten noemen we brandend maagzuur of reflux. De slokdarm heeft geen dikke, beschermende slijmvlieslaag zoals de maag. De wand van de slokdarm is daarom niet bestand tegen de inwerking van het agressieve maagzuur. Wanneer maagzuur regelmatig omhoog stroomt, kan de slokdarm geïrriteerd en zelfs ontstoken raken. Klachten ontstaan dus met name wanneer maagzuur komt op een plaats waar het niet hoort te komen, en niet door een teveel aan maagzuur.
Ook kunnen klachten ontstaan in de maag doordat de slijmlaag in de maag is aangetast. Door bijv. een bacterie: de Helicobacter pylori, medicatie: oa nsaid’s (non steroïde anti reumatic drugs)(oa: naproxenum, diclofenac, ibuprofen) alcohol gebruik, roken of door stress. (6)
Wat kun u zelf doen bij reflux klachten of om meer maagzuur aan te maken?
Pas je voeding aan. Meelproducten, koffie, zwarte thee, alcohol en pittig voedsel kunnen de maag irriteren waardoor zuurbranden ontstaan. Natuurlijke bronnen van betaine(zuurmaker) zijn bieten, quinoa, spinazie en schaaldieren. Kijk dus kritisch naar je voedingspatroon en pas het aan waar nodig. En vaak is vet eten niet per se de boosdoener, maar de combinatie met een meelproduct. Als je vermoed dat dit bij jou het geval is, laat meelproducten (ook biologische) een week voor wat ze zijn en kijk of je verschil merkt.
Vul eventueel een tekort aan zuur aan met een supplement: Betaine HCL om snel en effectief je maagzuur gehalte op een goed niveau te brengen. Betaine HCL (HCL staat voor hydrochloride) maakt in de maaginhoud voldoende zuur om de alvleesklier te prikkelen om enzymen uit te scheiden. Daardoor wordt het voedsel beter verteerd.
Drink dagelijks een glas water met 2 a 3 eetlepels citroensap of een goede kwaliteit appelcider azijn tijdens de maaltijd. Dit helpt de spijsvertering en voorkomt zuurbranden.
Zorg dat je meer spijsverteringsenzymen binnenkrijgt. Dit kan heel eenvoudig door middel van een supplement.
Een prettige omgeving, evenals een opgewekte gemoedstoestand, bevorderen de afscheiding van maagsap. Terwijl ergernis, schrik, pijn, stress of niet smakelijk eten de afscheiding van het maagsap tegengaan.
En bij gebruik van maagzuurremmers?
Overleg met uw arts!
Beperk het gebruik van maagzuurremmers tot die situaties dat het echt nodig is. Denk op tijd aan vitamine B12-suppletie (liefst in combinatie met vitamine B5 en B6 en B11) om tekorten aan vitamine B12 te voorkomen of aan te vullen. Adenosylcobalamine (dibencoside) en methylcobalamine zijn de actieve coënzymevormen van vitamine B12 die, in tegenstelling tot andere B12-produkten, na opname in het lichaam direct hun biochemische functies kunnen vervullen.
Ook het reboundeffect kan een rol spelen bij het in stand houden van chronisch gebruik. Bij het reboundeffect keren de oorspronkelijke klachten, na het stoppen van zuurremmers, terug doordat de maag reactief meer zuur produceert, zodat de patiënt weer zuurremmers gaat gebruiken. Het reboundeffect is tijdelijk en treedt bij ongeveer de helft van de gebruikers van PPI’s of H2-recepterantagonisten op. Het reboundeffect is gemiddeld korter bij een H2-receptorantagonist dan bij een PPI (tot 10 dagen versus 2 tot 4 weken). Bouw de dosering dus in overleg met uw arts langzaam af.
Stoppen van onnodig zuurremmer gebruik voorkomt de nadelen daarvan zoals hierboven al eerder vermeld. Andere voordelen van het stoppen van gebruik van zuurremmers zijn het voorkomen van interacties bij ander medicatiegebruik. Bij noodzakelijk chronisch gebruik zou een antacidum of een H2-receptorantagonist de voorkeur moeten hebben omdat de nadelen daarvan kleiner zijn dan bij een PPI.
Het komt natuurlijk voor dat men maagzuurremmers voorgeschreven krijgt bij een corticosteroïdenkuur, maar dat de maagzuurremmer na afloop van de kuur niet gestopt wordt. Ook na gebruik van pijnstillers (NSAID’s), die maagschade kunnen geven, wordt nog wel eens vergeten te stoppen met de maagzuurremmer.
Bronnen
(1) https://nl.wikipedia.org/wiki/Protonpompremmers,
https://nl.wikipedia.org/wiki/H2-receptorantagonist, https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/zoeken?domein=groepsteksten&alledomeinen_zoekterm=maag, https://www.zorgprismapubliek.nl/producten/huisartsenzorg/huisartsenzorg/welke-geneesmiddelen-worden-het-meest-door-huisartsen-voorgeschreven/
(2) https://nl.wikipedia.org/wiki/Protonpompremmers.
(3)https://www.mlds.nl/mlds-award-2016-maagzuurremmer-darmflora-drastisch-veranderen/
(4) Waarom maagzuur goed voor je is van JV Wright.
(5) https://www.darmklachten.nl/aandoeningen/reflux-en-brandend-maagzuur/, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/74196-tekort-aan-maagzuur-vaak-niet-goed-onderkend.html
(6) Waarom maagzuur goed voor je is van JV Wright, Stichting B12 tekort. Pharmaceutisch Weekblad, jaargang 150, Nr. 27 – 3 juli 2015, auteur Smeets, T., Härmark, L., Vitamine B12-tekort mogelijk na langdurig slikken PPI’s. )Anatomie en Fysiologie van F.H. Martini en E.F. Bartholomew. )Proton pump inhibitor and histamine 2 receptor antagonist use and vitamin B12 deficiency.: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24327038. www.spijsvertering.info. www.apotheekkennisbank.nl/geneesmiddelen/bijsluiters/omeprazol-sandoz-bv-maagsapresistente-capsule-20mg
